Пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ ВСМ-2 чукун ҫул Чӑваш Республикинчи икӗ Улӑп тӑприне тата пӗр Киремет картине тӗп тума пултарӗ. Мускавпа Хусана ҫыхӑнтарма палӑртнӑ ҫул валли хатӗрленӗ проектпа килӗшӳллӗн вӑл Шупашкар районӗнчи Пикшик тата Мамка ялӗсем патӗнче вырнаҫнӑ Улӑп тӑприсем тата Шӗнерпуҫ патӗнчи Киремет карти урлӑ иртмелле иккен. Кӑна Раҫҫей Ӑслӑлӑх академийӗн археологи институчӗн ӑсчахӗсем тупса палӑртнӑ. Чукун ҫула тӑвас умӗн ку палӑксемпе мӗн тумалли пирки халь пуҫ ватаҫҫӗ.
Шӗнерпуҫ патӗнчи Киремет карти вӑл вырӑнта пин ҫул ытла пулнӑ теҫҫӗ, унӑн лаптӑкӗ 10 пин тӑваткал метр. Археологсем кунта кӗлӗ вырӑнӗсене, чӳк тумалли чулсене тата ытти артефактсене тупса палӑртнӑ.
Шупашкар районӗнчи Шемшер ялӗнче 1957-мӗш ҫулта ҫуралнӑ Фаина Хлебникова Мускаври С.В. Образцов ячӗллӗ патшалӑх академи пукане тӗп театрӗнче бутафор пулса ӗҫлет. Шупашкар районӗнчи «Тӑван Ен» хаҫатӑн ӗнерхи номерӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗршывӑн тӗп хулине хӗрарӑм ывӑлӗ Мускава вӗренме кӗрсен тухса кайнӑ.
Шупашкарти пукане театрӗн ӗнерхи ӗҫченӗ ҫӗршывӑн тӗп хулинче урай шӑлакана вырнаҫнӑ. Шӑпа кайран ӗмӗтленнӗ учреждение — театра — илсе ҫитернӗ-ҫитернех. Вӑхӑтлӑх тесе тӗрлӗ ӗҫ пурнӑҫлакана вырнӑҫнӑскер кӑштахран тулли ставкӑпа тӑрӑшма пуҫланӑ. Нумаях пулмасть вӑл Екатерина Образцова лартнӑ «Дон Кихот» спектакльти пуканесене калӑпланӑ.
Пушӑ вӑхӑтра хӗрарӑм кӗпе тавраш тӗрлесе илемлетет, эскизӗсене хӑй шухӑшласа кӑларать.
Патӑрьелти, Ишлейри райпора тата «Сахарок» ТМЯПра срокран тухнӑ ҫӑкӑр сутнӑ. Ҫакна Роспотребнадзорён Чӑваш Енри управленийӗн специалисчӗсем асӑрханӑ.
Кӑҫалхи ултӑ уйӑхра ведомство ӗҫченӗсем 125 килограмм ҫӑкӑр туртса илнӗ. Срокран тухнисӗр пуҫне вӗсен туса кӑларнӑ предприяти пирки информаци пулман.
Ҫӳлерех асӑннӑ предприятисене йӗркене пӑснӑшӑн штраф тӳлеттернӗ. Пӗтӗмӗшле вӗсене 200 пин тенкӗлӗх штраф хунӑ.
Чӑваш Енре наркӑмӑшлӑ пултӑран йышланни никамшӑн та вӑрттӑнлӑх мар ӗнтӗ. Сиенлӗ курӑк ҫул хӗррипе те тем ҫӳллӗш, темӗн чухлӗ ӳсет.
Юлашки кунсенче пултӑранпа кӗрешме пуҫланӑ. Ӑна ятарлӑ техника пулӑшнипе тӗп тӑваҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗ тӗлне Канаш, Йӗпреҫ, Шупашкар, Вӑрнар, Пӑрачкав, Улатӑр, Етӗрне районӗсенче наркӑмӑшлӑ пултӑрана пӗтернӗ.
Наркӑмӑшлӑ пултӑран ҫыншӑн хӑрушлӑх кӑларса тӑратать. Унӑн сӗткенӗ ӳте лексен пиҫсе каять. Ҫавӑнпах унран хӑтӑлмалла. Ҫитменнине, ҫак курӑк питӗ вӑйлӑ сарӑлать.
Юлашки вӑхӑтра Шупашкарта ӑнланмалла мар шӑршӑ тӑнӑран Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ те тӗрӗслев ирттернӗччӗ. Чӑн та, тислӗк тес, тислӗк шӑрши мар. Пӗр-пӗр савутран тухакан тӗтӗм-сӗрӗм теме те йывӑр. Ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗ «Юрма» агрохолдинг ҫывӑхӗнчи (хӑй вӑхӑтӗнче вӑл ун пек шӑршӑ сапалать тесе пӗтӗмлетнӗччӗ) сывлӑша тӗрӗсленӗччӗ. Анчах сиенлӗ япаласем нормативран иртменнине палӑртнӑччӗ ун чух.
Ун хыҫҫӑн «Юрма» тӗлӗшпе тепӗр хутчен тӗрӗслев ирттернӗ те сиенлӗ япаласем виҫерен пысӑккине асӑрханӑ. Ҫавна май предприятире планпа пӑхман тӗрӗслев йӗркелӗҫ. Вӑл мӗнпе вӗҫленнине Роспотребнадзор управленийӗ каярах пӗлтерме шантарать.
Шупашкар районӗнчи Питтукасси ялӗ патӗнчи йӑлари хытӑ каяшсен свалкине хупнӑ хыҫҫӑн ӑна рекультивацилесе ҫӗре йӗркене кӗртмеллине унччентерехех калаҫма пуҫларӗҫ. Республикӑн тӗп хулин шутланнӑ май ҫав ӗҫшӗн явапли — Шупашкар. Ӗҫе пурнӑҫлакан подряд организацине палӑртма икӗ хутчен конкурс ирттерни те ӑнӑҫсӑр вӗҫленнӗччӗ. Нумаях пулмасть уҫӑ аукционта «Автодор» предприятие суйланӑ. Ҫак эрнери тунти кун Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе ирттерекен канашлура Питтукассинчи йӑлари хытӑ каяшсен свалкине рекультивацилессине те хускатнӑччӗ. Унта Михаил Игнатьев ку подряд организацине шанмасӑр калаҫнӑ. Паян Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков кануран тухсах свалка ыйтӑвӗпе хулари тӳре-шарапа канашлу ирттернӗ. Унта «Автодорах» ӗҫе кӳлӗнтермелли пирки калаҫса кайнӑ.
Ҫакна та пӗлтерер: рекультиваци валли федераци хыснинчен 113 миллион тенкӗ ытла уйӑрнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Унпа авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗччен усӑ курмасан тупрана туртса илӗҫ, республикӑна 11 миллион тенкӗ ытла штраф тӳлеттерӗҫ.
Ҫитес уйӑхӑн 10-мӗшӗнче Пӗрлехи сасӑлав кунӗ иртмелле. Аса илтерер, ун чухне чӑваш парламентне тата вырӑнти хӑй тытӑмлӑхсен пухӑвне 70 депутата суйламалла. Суйлав 21 муниципалитетра иртмеллине те эпир пӗлтернӗччӗ.
Вырӑнти хӑй тытӑмлӑха депутатсене Улатӑрпа Ҫӗмӗрле хулисенче, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри тата Елчӗк районӗсенче суйлама тивмӗ.
Шупашкарта РФ Патшалӑх Думине депутата Леонид Черкесов суйланнӑ хыҫҫӑн пушаннӑ юлнӑ вырӑна черетлӗ «халӑх тарҫине» палӑртӗҫ. «Тарҫӑ» пулма хальлӗхе «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партирен Владислав Григорьев усламҫӑ, РФКП-рен – Николай Перцев усламҫӑ, РЛДП-тан – РФ Патшалӑх Думин депутачӗн пулӑшуҫи Кристина Алексеева, «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫейрен» – юрист бюровӗн пуҫлӑхӗ Алексей Григорьев, Пенсионерсен партийӗнчен Сергей Зотов техник тата тепӗр виҫӗ кандидат суйлав кӗрешӗвне хӑйсем тӗллӗн тухнӑ: ниҫта та ӗҫлемен Александр Арланов тата икӗ Александр Борисов. Юлашкинче каланисенчен пӗри – электросварщик, тепри ниҫта та ӗҫлемест.
Канаш хулинчи Депутатсен пухӑвне депутата 14 ҫын суйланасшӑн тапаҫланать, Ҫӗнӗ Шупашкара — 11, Улатӑр районне – 5, Канаш районне —10, Пӑрачкав районне — 4, Ҫӗрпӳ районне — 5, Шупашкар районне — 11, Шӑмӑршӑ районне — 10, Етӗрне районне — 16.
Чӑвашстат вӑтам ӗҫ укҫи мӗн чухлӗпе танлашнине шутланӑ. Кӑҫалхи кӑрлач-ҫӗртме уйӑхӗсенче ку кӑтарту 23749,3 тенкӗпе танлашнӑ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 7,9 процент ӳснӗ.
Камсем ытларах ӗҫлесе илеҫҫӗ-ха? Пӗчӗк услама кӗмен организацисен ӗҫченӗсем ытларах шалу илеҫҫӗ. Ку 29441,6 тенкӗпе танлашать. Республикӑри хӑш районта чи пӗчӗк шалу пулни те паллӑ: Канаш районӗнче. Кӑтарту 17907,4 тенкӗпе танлашать. Шупашкар районӗнче вӑтам ӗҫ укҫи 21105,8 тенке ҫитнӗ.
Сӑмах май, прокуратура ӗҫ укҫин парӑмӗсене тӗплӗн тӗрӗслесе тӑрать. Аса илтерер: Чӑваш Енре парӑм 102 миллион тенкӗпе танлашнӑ. Вӗсенчен 81 миллионӑшне панкрута тухнӑ предприятисем ӗҫченӗсене тӳлемен. Унашкал предприяти пирӗн республикӑра – 6.
Чӑваш Енре Шупашкар хулин йӑлари хытӑ каяшсене нумай ҫул турттарнӑ Питтукасси ялӗ ҫывӑхӗнчи ҫӳп-ҫап вырӑнне рекультивацилес ыйтупа ӑнланманлӑх сиксе тухнӑ.
Республика Пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев Министрсен Кабинечӗн тата федераци ведомствисен территорири органӗсен ертӳҫисемпе паян ирттернӗ канашлура хускатнӑ.
Йӑлари хытӑ каяшсен вырӑнне рекультивацилеме подряд организацине палӑртас тӗллевпе хула влаҫӗсем икӗ хутчен те электрон аукцион ирттернӗ. Анчах кӑлтӑкпа ирттернӗ тесе ӑна кашнинчех пӑрахӑҫланӑ. Хальхинче уҫӑ аукцион йӗркелесе «Автодор» предприятие ҫӗнтерӳҫӗ тесе йышӑннӑ. Анчах республика ертӳҫисем вӑл предприятие шанмаҫҫӗ. Устав капиталӗ те унӑн пӗчӗк, ӑна нумаях пулмасть уҫнӑ. Ҫав вӑхӑтрах федераци хыснинчен уйӑракан 113 миллион тенке авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗччен усӑ курмасан ӑна каялла илме пултараҫҫӗ.
Ӗнер строительсем хӑйсен професси уявне палӑртнӑ. Ҫурла уйӑхӗн иккӗмӗш вырсаникунӗнче ҫулсерен палӑртакан ҫак кунпа Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та саламларӗ. «Строителӗн пултаруллӑ ӗҫӗ кирек хӑш саманара та сумлӑ тата хисеплӗ шутланать. Сирӗн ӗҫӗре пула ҫынсен пурнӑҫ пахалӑхӗ ӳсет, ял-хула инфратытӑмӗ лайӑхланать: пурӑнмалли хӑтлӑ ҫуртсем ҫӗкленеҫҫӗ, ку чухнехи вӗренӳпе медицина учрежденийӗсен, культурӑпа спорт объекчӗсен ҫурчӗсем ӳссе лараҫҫӗ, общество хутлӑхӗсем илемленсе хӑтлӑланаҫҫӗ», — тенӗ вӑл.
Ҫак ӗҫре тӑрӑшакансене хисеп тунине Шупашкар район пуҫлӑхӗ Андрей Николаев та палӑртас тенӗ. Муниципалитетӑн ҫур ҫулхи ӗҫне пӗтӗмлетекен эрнекунхи пухура вӑл «авалхи професси ҫыннисене» саламланине пӗлтернӗ. Авалхи професси тесе хӗрарӑмсем ӳт сутса пурӑннине калаҫҫӗ те, залра ларакан строительсем ҫеҫ мар, ытти професси ҫыннисем те вӑрттӑн кулса илнӗ.
-3.7 °C